آشنایی با روش های تولید ظرف یکبار مصرف
یکی از مهم ترین موارد کاربرد مواد پلیمری، تولید ظروف یکبار مصرف است. ظروف یکبار مصرف جز مهم ترین وسائلی هستند که امروزه کاربردهای گوناگونی دارند. از مصارف خانگی برای مواردی مانند: ظرف های غذا، بشقاب، چنگال و … گرفته تا وسایل حساس و مهم بیمارستانی و بهداشتی که لازم است تنها یکبار مورد استفاده قرار گیرند. روش های تولید ظروف یکبار مصرف، از ظرافت و حساسیت بالایی برخوردار هستند که در ادامه به آن می پردازیم.
دلیل اهمیت این موضوع نیز، گستره کاربرد این گونه وسایل است. وسایل و ظروف یکبار مصرف باید ویژگی های به خصوصی داشته باشند؛ از جمله اینکه باید سبک باشند تا به راحتی حمل شوند؛قالب پذیری و انعطاف پذیری مناسبی داشته باشند و مهم تر از همه، با شیوه ای بهداشتی و به دور از هر گونه آلودگی تولید شوند.ظروف یکبار مصرف متنوع هستند و به همین دلیل روش های تولید ظروف یکبار مصرف نیز، متفاوت است. در ادامه این مطلب پیش از آن که به توضیح و معرفی روش های تولید ظروف یکبار مصرف بپردازیم، به صورت مختصر انواع کلی این وسائل را شرح خواهیم داد.
انواع کلی ظروف یکبار مصرف
ظروف یکبار مصرف در دسته های کلی زیر قابل تقسیم هستند:
ظروف پلاستیکی
قدیمی ترین و شناخته شده ترین نوع ظروف یکبار مصرف در همین دسته قرار می گیرند. این ظروف که در اصل شفاف و بی رنگ هستند، در اشکال رنگی و مات نیز عرضه می شوند. ماده اولیه سازنده این گونه ظروف، پلیمرهای پلی پروپیلن و پلی استایرن هستند. معمولا ظروف یکبار مصرف تولید شده با گرانول پلی پروپیلن مقاومت و مرغوبیت بهتری نسبت به ظروف تولید شده با پلی استایرن دارند.
این گونه ظروف برای توزیع مواد غذایی که خنک باشند، مانند آب میوه ها و شربت های نذری، گزینه مناسبی هستند. اما برای موادی که داغ یا حتی گرم هستند و ترکیبات چربی دارند، اصلا توصیه نمی شوند؛ چرا که استفاده از آن ها احتمال ابتلا به سرطان های مختلف را در پی دارد.
ظرف فومی یکبار مصرف
ظروف فومی مانند ظروف یکبار مصرف پلاستیکی از ماده اولیه پلی استایرن تولید می شوند. البته این گروه از ظروف، از مشتقات پلی استایرن تولید می شوند و به همین دلیل مقاومت و تحمل بیشتری نسبت به گرما و مواد دارای اسیدهای چرب دارند. این ظروف هم برای مواد غذایی سرد و هم مواد داغ و گرم مناسبند اما برای نگه داری طولانی مدت و چندین روزه مواد غذایی توصیه نمی شوند. دلیل آن نیز وجود منفذهایی در ساختار این ظروف است.
ظرف سلولزی یکبار مصرف
یکی دیگر از انواع ظروف یکبار مصرف، ظروف سلولزی هستند. اصلی ترین مزیت ظروف سلولزی نسبت به ظروف پلاستیکی، این است که این دسته از ظروف یکبار مصرف زیست تخریب پذیرند؛ یعنی برای محیط زیست خطرناک نیستند و می توانند در طبیعت تجزیه شوند. این دسته از ظروف برای حمل و نگه داری مواد سرد و گرم و داغ مناسب هستند. هم چنین با مواد محتوی چربی نیز واکنش نشان نمی دهند. اما بهتر است مواد داغ را برای مدت طلوانی در آن ها نگه نداشت.
ظرف گیاهی یکبار مصرف
آخرین دسته از ظروف یکبار مصرف، ظروف گیاهی هستند. این دسته از وسایل و ظروف، با استفاده از ماده اولیه نشاسته ذرت تهیه می شوند. به همین دلیل تولید آن ها سخت تر و پیچیده تر و البته، پر هزینه تر است. این ظروف اگرچه قیمت بالاتری نسبت به سایر انواع ظروف یکبار مصرف دارند اما از همه انواع دیگر ظروف سالم تر هستند و با محیط زیست سازگارترند. علاوه بر این، ظروف یکبار مصرف گیاهی محدودیتی در نگه داری مواد داغ، سرد و یا چرب هم ندارند
انواع روش های تولید ظرف یکبار مصرف
ظروف یکبار مصرف پلاستیکی، از همه ترین موارد کاربرد مواد پتروشیمی و پلیمری است. این ظروف از پلیمرهای پلی پروپیلن و پلی استایرن تهیه می شوند. به طور کلی، روش های تولید ظروف یکبار مصرف در دو دسته جای می گیرند:
- تولید ظروف یکبار مصرف با روش نیمه فرمینگ
- تولید ظروف یکبار مصرف با روش ترموفرمینگ
روش نیمه فرمینگ
یکی از روش های تولید ظروف یکبار مصرف، روش تولید نیمه فرمینگ است. در روش نیمه فرمینگ، تمام فرآیند تولید ظروف یکبار مصرف در یک دستگاه واحد انجام می شود.فرآیند تولید ظروف یکبار مصرف با استفاده از روش نیمه فرمینگ به این صورت است که مواد اولیه که گرانول های پتروشیمی هستند، ابتدا در قسمتی به نام اکسترودر ذوب می شوند؛ پس از ذوب، این مواد به صورت ورق های پلیمری در می آیند و قبل از آن که ورق ها کاملا سرد شوند، وارد فرآیند پرسینگ می شوند. در قسمت پرس، ورق های گرم در قالب قرار گرفته، شکل مورد نظر را با توجه به کاربرد نهایی به آن ها می دهند و ظروف یکبار مصرف تولید می شوند.
روش ترموفرمینگ
یکی دیگر از روش های تولید ظروف یکبار مصرف پلاستیکی، روشی به نام «ترموفرمینگ» است. کالای تولید شده با استفاده از این روش، کیفیت و مرغوبیت بالاتری نسبت به محصولات تولید شده با روش نیمه فرمینگ دارد. تولید با روش ترموفرمینگ برخلاف روش پیشین، در دو مرحله انجام می شود. در مرحله اول، دستگاهی گرانول ها را ذوب و به ورق های رول شده تبدیل می کند. پس از آن مرحله دوم آغاز می شود؛ این مرحله در دستگاهی دیگر به نام دستگاه پرس ترموفرمینگ انجام می پذیرد. در این دستگاه ورق ضمن عبور از کوره حرارتی، به درجه خاصی از گرما می رسد که برای فرم دهی مناسب است و پس از آن در قالب های مخصوص به اشکال مختلف در می آید. در نهایت، ظروف یکبار مصرفی تولید می شوند که کیفیت بسیار مناسبی دارند.
جمع بندی
یکی از پرکاربردترین و مهم ترین محصولات پلیمری، ظروف یکبار مصرف هستند. روش های تولید ظروف یکبار مصرف به دلیل کاربرد گسترده ای که این دسته از وسایل در مصارف خوراکی و بهداشتی دارند از حساسیت های خاص خود برخوردارند. پهار نوع کلی ظروف یکبار مصرف عبارتند از : ظروف پلاستیکی، ظروف فومی، ظروف سلولزی و ظروف گیاهی. به طور کلی روش های تولید ظروف یکبار مصرف پلاستیکی عبارتند از: روش نیمه فرمینگ و روش ترموفرمینگ. محصولات تولید شده با روش ترموفرمینگ کیفیت و مرغوبیت بیشتری دارند.